Voodoo - Jac Zitman

Bij een "voodoo tovenaar" heeft de politie van Amsterdam gemummificeerde babylijkjes gevonden,

ook trof men in het huis een altaar aan.

Als ik dit bericht uit de pers verneem kan ik me bijna niet indenken dat dit bericht op waarheid berust. Het lijkt wel de opnameset van een of andere hele griezelige horrorfilm. Als ik me bedenk wat zich allemaal in dat huis afgespeeld moet hebben, lopen de rillingen over mijn lichaam. De politie doet nu deze macabere vondst min of meer bij toeval, maar er hebben ongetwijfeld meer mensen van geweten, zonder ooit iets te zeggen. Wellicht waren ze bang voor "de tovenaar", of dachten ze dat het er allemaal bij hoorde, zoals dat zo vaak gebeurd, wanneer het gaat over religie.

Er is door de volkenkundige nog nooit een volk onderzocht bij wie geen sprake was van geloof in geesten, aan wie macht over de mensen wordt toegeschreven. Vaak bestaat een wijd verbreid geloof in bovennatuurlijke krachten, die dan een eigenschap zijn van voorwerpen, zoals stenen, oude wapens, symbolen en geesten van voorvaderen of één of meer goden. Het geloof in geesten en goden, een scheiding tussen die twee is moeilijk te trekken, behoort tot het gebied van de religie. Doordat er aan de geestelijke wezens macht wordt toegekend, koesteren de gelovige gevoelens voor hen, die variëren van vrees tot eerbied. Deze gevoelens leiden dan weer tot handelingen die daarvan blijk geven, zoals gebeden, knielen, het brengen van offers en het aanheffen van gezangen. Zulke handelingen vormen de "ritus".

Deze drie factoren, het geloof, de gevoelens en de ritus vormen samen een religie. Ook dient men natuurlijk na te laten wat de geesten of goden zou kunnen vertoornen.

Als er pogingen worden gedaan de bovennatuurlijke krachten van de geesten naar de hand te zetten spreekt men van magie. Bij de meeste natuurvolken, maar ook bij ons in het westen is de "zwarte magie" een bekend begrip. Dit zijn dan magiërs die zeer gevaarlijk worden geacht wegens hun vermogen door, met behulp van toverij, anderen te schaden en zelfs te doden.

West-Afrikaanse slaven die in de 17e en 18e eeuw naar Brazilië, Haïti en andere delen van Amerika werden gevoerd, namen hun religie mee, met hun eigen goden en rituelen. Dit gebeurde ook in de Nederlandse koloniale gebieden. De priesters van de R.K. kerk wilden deze Afrikaners graag tot het Christendom bekeren, en hoewel de slaven aan het bestaan van hun eigen goden niet in het minst twijfelden, wilden velen van hen zich graag laten dopen. Ze beschouwden de doop namelijk als een soort magisch middel dat hun geluk kon brengen.

De Voodoo bijeenkomsten worden gehouden in een tempel, een Houmfo genaamd, en zijn vaak niet meer dan een gewone hut of, zo als in Amsterdam, een flat. In het midden van de tempel staat een paal die een essentieel deel van de ruimte uitmaakt, want men geloofd dat een geest, als hij is opgeroepen, langs die paal naar beneden komt.

De leiding van een Voodoo bijeenkomst berust bij een priester of een priesteres. Deze worden geholpen door dansers en danseressen die, wanneer zij in trance gaan, hun lichaam ter beschikking van de geesten stellen, zodat deze zich tijdelijk kunnen uiten. Hiervoor dienen zij dan wel kleding aan te trekken die de geest past, want anders komt hij niet. Tijdens de bijeenkomsten wordt ook geofferd, meestal fruit en bloemen. Ook bloed speelt een rol bij de Voodoo en er wordt dan ook meestal een dier geofferd, vaak in de vorm van bijvoorbeeld een kip.

Gewoonlijk vormen de Voodoo-plechtigheden een aaneenschakeling van gebeurtenissen. De geesten worden opgeroepen door het slaan op de tamtam en worden samen met het roepen van formules overgehaald langs de paal neer te dalen. Deze geesten "bestijgen" dan één van de dansers die in trance gaat, en vaak totaal van persoonlijkheid veranderd. Hier gaan dan wel de nodige voorbereidingen aan vooraf.

De priester of priesteres beroept zich bij het begin op God de vader, de Zoon en de Heilige Geest, en op de grond worden, vaak met witte meel, symbolen getekend. Hierna vindt het ritueel van de offergave plaats, van de bloemen, het fruit en de levende have, dit om de geesten over te halen zich te manifesteren. De belangrijkste geesten, zo gelooft men, zijn met niet minder tevreden dan met wat groter vee, zoals een bok, een stier of een varken, die dan ter plaatsen wordt doodgemaakt, omgeven met veel ceremonieel, zoals u begrijpt.

De geesten die zich dan manifesteren in het medium, zoals de persoon genoemd wordt die zijn lichaam ter beschikking stelt, geven soms raad, en worden door de aanwezige geëerd. Deze "geesten" houden ook van sterke drank en een sigaar, zoals ik in een documentaire over Voodoo op tv zag, terwijl ook het snoepgoed dat voor hen meegebracht wordt gretig aftrek vindt.

Als U dan ook nog bedenkt dat de mediums uitgedost zijn in de meest uiteenlopende gewaden en kostuums, begrijpt U wel dat de hele dienst een voor ons bizar karakter draagt.

De uitspraak van een Haïtische boer: "Men moet Christelijk zijn om de geesten te kunnen dienen" is voor hem helemaal waar. Een Voodoo-lid zou tot wanhoop worden gebracht als hij buiten de kerk zou worden gesloten, niet in de kerk zou kunnen trouwen of zijn kinderen niet kan laten dopen. Deze handelingen hebben voor hem magische waarden en bezorgen hem respect.

Hoewel sommige kerkelijke hoogwaardigheid bekleders moeite hebben gedaan het Voodoo geloof uit te roeien is het allemaal nooit gelukt. Eerder zijn Christelijke en Voodoo rituelen zo in elkaar verweven dat ze niet meer van elkaar te scheiden zijn.

En wat vindt je hier nu zelf allemaal van, hoor ik U vragen, geloof je dat zelf ook?

Mijn antwoordt is heel simpel, hoewel ik hele vreemde dingen heb gezien, moet ik er helemaal niets van hebben!

Al dit soort rituelen en religies kunnen veel te makkelijk ontaarden in mens onwaardige situaties en leiden altijd tot angst en afhankelijkheid. Wanneer er dan ook nog aanhangers bij zitten die denken dat ze de waarheid in pacht hebben, kan dit leiden tot hele gevaarlijke gedachten kronkels, zo als in het verleden, en ook nu nog, in zo veel religies gebeurd.